Patiënten met hart- en vaatziekten en andere aandoeningen adviseert hij dagelijks een lepel lijnzaadolie in te nemen. Vanwege het hoge gehalte aan broodnodige omega-3-vetzuren. „Er is overtuigend bewijs voorhanden dat omega-3-vetzuren onmisbaar zijn voor een goede gezondheid. Via onze westerse voeding krijgen we er echter veel te weinig van naar binnen. Dat besef begint gelukkig ook in Nederland door te dringen.”

Huisarts J. H. Baan uit Rijssen voelt zich geen alternatieve pionier. „Ik ben een gewone regulier werkende huisarts. Homeopathische middelen bijvoorbeeld schrijf ik niet voor. De orthomoleculaire geneeskunde spreekt me echter aan. Goede voeding, voldoende vitaminen, mineralen en spoorelementen zijn essentieel voor een goede gezondheid.”

Een stapel wetenschappelijke artikelen ligt op zijn bureau. Telefoonnummers van onderzoekers heeft hij paraat. „Als het nodig is, bel ik ze op. Dat werkt snel en direct.” De bewijzen uit de wetenschappelijke literatuur stapelen zich volgens Baan op. „Grote studies tonen aan dat omega-3-vetzuren uit vis hart- en vaatziekten niet alleen kunnen voorkomen, maar dat ze bij hartpatiënten ook het risico op nieuwe problemen verkleinen. Bij de behandeling van tal van chronische aandoeningen zijn, in kleinere onderzoeken, eveneens heilzame effecten gevonden van zowel omega-3-vetzuren uit vis als uit lijnzaadolie. Het gaat juist vaak om ziekten waarmee we overspoeld worden, zoals allergieën, eczeem, astma, reuma, psoriasis, depressies en hyperactiviteit (ADHD). Omega-3-vetzuren lijken ook te beschermen tegen het ontstaan van veelvoorkomende tumoren zoals borst- en prostaatkanker en uitzaaiingen daarvan.”

Treurig

Belangrijk zijn volgens Baan de vetzuren die het lichaam zelf niet kan maken, maar die het uit de voeding moet halen: de omega-3- en de omega-6-vetzuren. „Van de omega-6-vetzuren, vooral linolzuur, krijgen we via de voedselketen enorme hoeveelheden naar binnen via onder meer zonnebloem- en maïsolie en de margarines. Met de hoeveelheid omega-3-vetzuren is het echter treurig gesteld. Die is ver beneden de maat.”

Die omega-3-vetzuren zijn alfalinoleenzuur, eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Alfalinoleenzuur zit veel in lijnzaadolie en in mindere mate in walnoten, postelein, peterselie en andere bladgroenten. EPA en DHA zitten vooral in vette vis en visolie. De bron vormen zeealgen die via de voedselketen door vissen worden gegeten.

Baan: „Maar we eten doorgaans weinig vis en veel vlees. Walnoten, postelein en peterselie vormen ook geen dagelijkse kost. Vroeger, zo’n honderd jaar geleden, was dat geen probleem. De voedselketen zat anders in elkaar. De koeien kregen lijnzaadkoeken. Die vormden een rijke bron van omega-3-vetzuren die vervolgens ook in de zuivelproducten en in het vlees terechtkwamen. Ze graasden op weilanden met kruiden die ook omega-3-vetzuren opleverden. Die zogeheten blauwgraslanden hebben plaatsgemaakt voor weilanden met alleen maar gras. En ook de lijnzaadkoeken zijn verdwenen. Zo werd de voedselketen verbroken. De koeien krijgen nu maïs als veevoer. Maïs zit stampvol omega-6-vetzuren die vervolgens in het vlees en de zuivelproducten terechtkomen. Ook de levertraandruppels die ieder kind vroeger kreeg, raakten uit de gratie. Met als gevolg dat mensen tegenwoordig nauwelijks meer alfalinoleenzuur, EPA en DHA binnenkrijgen, maar wel een overmaat aan omega-6-vetzuren in de vorm van linolzuur.”

Die verstoorde balans blijft volgens Baan niet zonder gevolgen. „Patiënten vragen wel eens: Hoe komt dat nou, dokter, al die allergieën, hooikoortsproblemen, keel-, neus- en oorinfecties? Er zijn sterke aanwijzingen dat dit te maken heeft met verstoringen in ons immuunsysteem, de lichaamsafweer. Je krijgt als arts te maken met hardnekkige hooikoortsgevallen die met allerlei chemische middelen bijna niet zijn te behandelen. Uit onderzoek weten we dat linolzuur de aanmaak van ontstekingsbevorderende prostaglandinen bevordert, terwijl uit alfalinoleenzuur juist ontstekingsremmende prostaglandinen en leukotriënen worden gevormd.”

Eskimo’s

Baan pakt een boek met wetenschappelijke artikelen van zijn bureau en een stapeltje samenvattingen van publicaties uit toonaangevende wetenschappelijke (voedings)tijdschriften. „Die ontstekingsbevorderende effecten spelen een rol bij aderverkalking -atherosclerose-, astma, eczeem, reuma en allerlei aandoeningen waarbij sprake is van verstoring van de immunologische balans.”

De resultaten van epidemiologisch onderzoek op het gebied van hart- en vaatziekten hebben wetenschappers opnieuw aan het denken gezet. „Eskimo’s en mensen op Kreta krijgen nauwelijks hart- en vaatziekten terwijl ze toch heel wat verzadigde vetten binnenkrijgen. Het negatieve effect daarvan lijkt echter te verdwijnen doordat de eskimo’s veel omega-3-vetzuren uit vis naar binnen krijgen. De Kretenzen krijgen hun omega-3-vetzuren binnen uit vooral plantaardige bronnen en ook een beetje uit vis. Er is inmiddels overtuigend bewijs voorhanden dat deze vetzuren hart- en vaatziekten kunnen voorkomen en ook het risico op nieuwe problemen bij hartpatiënten verkleinen.”

In zijn artsenpraktijk maakt Baan inmiddels gebruik van die kennis. „Ik adviseer gemotiveerde patiënten dagelijks een eetlepel lijnzaadolie in te nemen, bijvoorbeeld in kwark bij het ontbijt.”

Met cholesterolverlagende pillen is Baan minder scheutig. „Die dure statinen worden vrij gemakkelijk voorgeschreven. Maar eskimo’s hebben een even hoog cholesterolgehalte als wij westerlingen. Zij krijgen echter beduidend minder hartinfarcten. Hoe komt dat? Doordat hun vetzuurbalans beter is. Dus we moeten geen getal gaan behandelen, maar patiënten. Nu hoor je mensen op verjaardagen zeggen: Hoe hoog is jouw cholesterol? Oh, ik heb daar een pilletje voor gekregen. En vervolgens denken ze dat ze met zo’n pil verder hun gang kunnen gaan.”

Het is volgens Baan nog maar de vraag of die cholesterolverlagers op de lange termijn wel zo goed zijn. „Borstvoeding bevat veel cholesterol. Het is een goede lichaamseigen stof die in de natuur is gelegd. Het staat mij eerlijk gezegd wel eens tegen, dat voorschrijven van dure preparaten die mensen jarenlang moeten gebruiken en waar ze bijwerkingen van ondervinden. De cholesterolverlager Lipobay van Bayer moest recent zelfs van de markt gehaald worden. Ik wil graag gebruikmaken van wat ons is gegeven in het rijk der natuur zonder dat we alles meteen chemisch gaan behandelen. Waarbij ik een uitzondering maak voor mensen met een erfelijk verhoogd cholesterol, die kunnen absoluut niet zonder medicament.”

Baan adviseert patiënten lijnzaadolie in combinatie met een gezond dieet van fruit, verse bladgroenten, koolsoorten zoals broccoli en spruiten, noten, peulvruchten, zo mogelijk twee keer per week (vette) vis en olijfolie. Een glas rode wijn per dag is ook goed. Verder volkorenbrood, liefst dun besmeerd met ongezouten boerenboter. „Absoluut geen margarine dus. Die zit stampvol omega-6-vetzuren en daarvan krijgen we via andere voedingsmiddelen al genoeg binnen.”

Wat voor effect heeft zo’n advies op het cholesterolgehalte? „Als je lijnzaadolie samen met een dieet gebruikt, zie je een duidelijke verbetering in het spectrum van bloedvetten, onder meer van het goede cholesterol. Je moet geen spectaculaire effecten verwachten zoals met een cholesterolverlager die een daling van enkele punten geeft. Dat vind ik ook een onnatuurlijke verlaging. Ik heb liever dat een patiënt gezond leeft en eet volgens een goed dieetvoorschrift dat niet al te moeilijk is vol te houden en dit aanvult met wat lijnzaadolie.” Iemand moet er wel gemotiveerd voor zijn. „Ik schrijf niets voor, ik geef alleen advies. Ik zal geen lijnzaadolie aanbevelen zonder goede voeding met vis.”

Baan brengt zijn adviezen zelf ook in praktijk. „In ons gezin proberen we gezond te eten en gebruik te maken van wat in de natuur is gelegd, waarbij ook de lijnzaadolie niet ontbreekt.”

    06-03-2019 08:59
Ga terug